Zastosowanie olejków eterycznych i ich właściwości

Aromaterapia – co to takiego i dlaczego jest ważna?

Aromaterapia stanowi dziedzinę medycyny niekonwencjonalnej, która wykorzystuje lecznicze właściwości olejków eterycznych. Historia produkcji wyciągów roślinnych sięga 5000 lat wstecz. Egipcjanie od 3000 roku p.n.e. korzystali z ekstraktów aromatycznych do tworzenia balsamów, perfum a nawet leków. Jednym z najbardziej zasłużonych ojców aromaterapii i medycyny był Awicenna, żyjący w latach 980-1037. Uczony opisał i zbadał ponad 800 roślin i ich działanie na ludzki organizm, przyczyniając się do odkrycia metody destylacji olejków eterycznych. Europejczycy w okresie średniowiecza używali ziół wyróżniających się intensywnym zapachem do posypywania podłogi w celu likwidacji odoru oraz ochrony przed owadami. Dopiero XIX wiek okazał się być czasem rozpoznania i rozróżnienia poszczególnych składników olejków eterycznych oraz rozwoju przemysłu farmaceutycznego. Oficjalnie termin ,,aromaterapia” pojawił się po raz pierwszy w 1937 roku w książce autorstwa francuskiego chemika Rene-Maurice Gattefosse.

Korzyści płynące z olejków eterycznych

Zwiększanie relaksu i redukcja stresu

Olejki eteryczne mają zdolność do stymulowania naszych zmysłów, co prowadzi do rozluźnienia umysłu i ciała. Ich delikatny zapach działa kojąco na nasz układ nerwowy, co przyczynia się do zmniejszenia poziomu stresu i napięcia. W masażu i zabiegach leczniczych olejki eteryczne są często stosowane do tworzenia atmosfery relaksu i wzmocnienia efektów terapeutycznych.

Poprawa samopoczucia i równowagi emocjonalnej

Olejki eteryczne mają silne działanie aromaterapeutyczne, które może pomóc w poprawie samopoczucia i równowagi emocjonalnej. Niektóre olejki, takie jak lawenda, mięta pieprzowa i rozmaryn, są znane ze swoich właściwości uspokajających i antystresowych. Ich stosowanie w masażu i zabiegach leczniczych może pomóc w redukcji napięcia nerwowego i poprawie ogólnego samopoczucia.

Leczenie różnych dolegliwości fizycznych

Olejki eteryczne mają wiele właściwości leczniczych, które mogą wspomagać leczenie różnych dolegliwości fizycznych. Na przykład, olejek z drzewa herbacianego posiada silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, co sprawia, że jest skutecznym środkiem w walce z infekcjami skóry. Inne olejki, takie jak eukaliptus czy mięta pieprzowa, mają działanie rozgrzewające i przeciwbólowe, co może pomóc w łagodzeniu bólu mięśni i stawów.

Zastosowanie olejków eterycznych w masażu

Relaksacyjny masaż aromaterapeutyczny

Relaksacyjny masaż aromaterapeutyczny to doskonały sposób na redukcję stresu i poprawę ogólnego samopoczucia. Niegdyś masaż stanowił część obrzędów religijnych oraz medycyny ludowej. Grecy nacierali ciała sportowców oliwą z oliwek w celu natłuszczenia skóry przed igrzyskami olimpijskimi, w Rzymie sam Juliusz Cezar poprzez masaż polegający na szczypaniu i ugniataniu starał się wyleczyć rwę kulszową. Masowanie podwyższa temperaturę ciała, powoduje wzmożone tempo przepływu krwi, dzięki czemu wymiana związków odżywczych w tkankach zachodzi częściej i szybciej, dodatkowo przyspiesza pracę serca i obniża ciśnienie krwi tętniczej.

Masaż relaksacyjno-aromateraupeutyczny jest jednym z najbardziej skutecznych zabiegów rozluźniających. W trakcie zabiegu wykorzystuje się wybrane olejki eteryczne w niedużych ilościach w połączeniu z olejami bazowym o właściwościach neutralnych takich jak np.: olej migdałowy, olej z pestek winogron, olej z wiesiołka, olej jojoba. Oleje roślinne będące nośnikami ekstraktów dobiera się w zależności od stopnia natłuszczenia skóry. Profesjonalne kursy masażystów pozwalają odkryć tajniki technik masażu relaksacyjnego harmonijnie połączonych z aromaterapią. Da to okazję zgłębić wiedzę na temat aromaterapii i jej wpływu na nasze samopoczucie oraz nauki jak delikatnie i precyzyjnie wykorzystywać zapachy do wzmocnienia działania masażu. Taki masaż jest połączeniem indywidualnie dobranych olejków eterycznych i bazowych z mocą dotyku, dzięki czemu, prawidłowo wykonany zabieg łagodzi napięcia, niweluje ból, wyrównuje stan energetyczny organizmu.

Leczniczy masaż z wykorzystaniem olejków eterycznych

Leczniczy masaż z wykorzystaniem olejków eterycznych ma na celu wspomaganie procesu leczenia różnych dolegliwości fizycznych. Przykładowo, masaż z użyciem olejku z drzewa herbacianego może pomóc w zwalczaniu infekcji skórnych, takich jak trądzik czy grzybica. Natomiast masaż z olejkiem rozmarynowym może pomóc w łagodzeniu bólu mięśniowego i stawowego. Olejki eteryczne działają również obkurczająco na ścianki naczyń włosowatych zapobiegając powstaniu np. trądzikowi różowatemu, dodatkowo posiadają właściwości regeneracyjne polegające na odnowie kolagenu i elastyny, przeciwdziałając starzeniu skóry. Wspomagają leczenie blizn, żylaków, rozstępów i cellulitu.

Zastosowanie olejków eterycznych w zabiegach leczniczych

Inhalacje aromaterapeutyczne

Inhalacje aromaterapeutyczne są popularnym sposobem na wykorzystanie właściwości olejków eterycznych w zabiegach leczniczych. Poprzez wdychanie par olejków eterycznych, można uzyskać korzystny wpływ na drogi oddechowe, łagodząc objawy takie jak kaszel, katar czy duszność. Olejki eteryczne z drzewa herbacianego, eukaliptusa czy cyprysu są szczególnie skuteczne w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych.

Mieszanki olejków eterycznych do zadań specjalnych

Masaż punktowy z użyciem odpowiednio dobranych mieszanek olejków eterycznych może przynieść ulgę przy różnego rodzaju dolegliwościach. Na przykład, mieszanina olejków z mięty pieprzowej i lawendy może być skutecznym środkiem w łagodzeniu bólu głowy i migreny. Masaż punktowy z użyciem tych olejków na odpowiednie punkty akupresurowe, na przykład przy aurikuloterapii,  może pomóc w złagodzeniu napięcia i redukcji bólu. Ponadto z wykorzystaniem specjalnie dobranej receptury można samodzielnie stworzyć olej do płukania jamy ustnej, który będzie wspierał odtruwanie noso-gardzieli lub okłady solne wspomagające proces naturalnego leczenia zatok.

Niezwykłe właściwości olejków eterycznych

Olejki eteryczne, ze względu na swoje wyjątkowe właściwości lecznicze, znane są terapeutom na całym świecie. Równie często możemy spotkać ich zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym a nawet spożywczym. Wyciągi pozyskuje się z nasion, liści, kwiatów, korzeni i kory roślin. Na świecie występuje 18 tysięcy gatunków roślin olejkowych, które wykorzystywane są do produkcji 300 różnych olejków eterycznych. Roślina olejkowa posiada w suchej masie surowca więcej niż 0,01% olejku. Procentowy udział olejku eterycznego w składzie rośliny znacząco różni się w zależności od wybranego gatunku. Zakres waha się od 0,01% (olejek różany) do 22% (olejek goździkowy). Wytwarzanie olejku przez rośliny zachodzi w cytoplazmie a jego przebieg jest różny. Rośliny z rodziny jasnowatych posiadają 8-komórkowe włoski różyczkowate, drogocenny olejek przechowują w liściach i kwiatach. Przewody olejkowe u selerowatych magazynują olejek znajdujący się w owocach i korzeniach, olejek astrowatych mieści się w włoskach dwoinkowych korzeni, liści oraz kwiatów. Olejki eteryczne są mieszaninami substancji lotnych o rozmaitym chemicznym charakterze. Substancjami zapachowymi o kluczowym znaczeniu są estry i etery, wyróżniające się kwiatowo-owocową wonią. Wyróżnia się dwa mechanizmy działania wyciągów roślinnych. Pierwszy opiera się na modelującym działaniu na mózg, w szczególności na układ limbiczny. Drugi jest wynikiem farmakodynamicznych i farmakokinetycznych właściwości olejków eterycznych.

Działanie olejków eterycznych:

• Olejki o działaniu antyseptycznym: olejek tymiankowy, olejek goździkowy, olejek z lebiodki pospolitej, olejek mięty pieprzowej, olejek anyżowy, olejek majerankowy, olejek melisowy, olejek tatarakowy, olejek lawendowy, olejek kolendry, olejek jałowcowy, olejek eukaliptusowy, olejek drzewa herbacianego
  • Posiadają działanie przeciwdrobnoustrojowe oraz bakteriobójcze
  • Mogą być podawane poprzez inhalację podczas przebiegu chorób infekcyjnych
  • Olejki w połączeniu z konwencjonalnymi środkami działającymi przeciwdrobnoustrojowo są połączeniem wartym rozpatrzenia ze względu na wzrost oporności bakterii na wiele leków
• Olejki uspokajające oraz nasenne: olejek lawendowy, olejek hyzopowy, olejek cząbru górskiego, olejek jaśminowy, olejek kolendrowy, olejek melisowy, olejek mirtowy, olejki cytrusowe
  • Działają na ośrodki kory mózgowej oraz rdzenia przedłużonego
  • Wykazują właściwości znieczulające, przeciwlękowe, uspokajające oraz przeciwdepresyjne
• Olejki wykrztuśne: olejek tymiankowy, olejek z kopru włoskiego, olejek anyżowy, olejek miętowy, olejek z szałwii, olejek sosnowy
  • Wykorzystuje się je podczas leczenia chorób układu oddechowego, gdyż pobudzają wydzielanie śluzu i dezynfekują górne drogi oddechowe
• Olejki o właściwościach moczopędnych: olejek pietruszkowy, olejek jałowcowy, olejek rozmarynowy
  • Działają dezynfekująco na drogi moczowe, poprzez drażnienie kanalików nerwowych wpływają na zwiększenie ilości wydalanego moczu
• Olejki żółciopędne i żółciotwórcze: olejek mięty pieprzowej, olejek tymiankowy, olejek rzodkwi czarnej
  • Przeciwdziałają skurczom woreczka żółciowego
  • Pobudzają wydzielanie i przepływ żółci
• Olejki pobudzające aktywność wydzielania soków trawiennych przez żołądek: głównie olejki eteryczne roślin selerowatych, olejek tymiankowy, olejek cząbru górskiego, olejek tatarakowy, olejek arcydzięgla, olejek kopru włoskiego
  • Ułatwiają trawienie oraz przyswajanie składników pokarmowych
  • Posiadają właściwości przeciwskurczowe i przeciwdrobnoustrojowe
  • Pobudzają perystaltykę jelit oraz wydzielanie soku żołądkowego
• Olejki o działaniu rozkurczowym: olejek rumianku pospolitego, olejek kminu zwyczajnego, olejek kopru włoskiego, olejek kolendry siewnej, olejek tatarakowy
  • Ich działanie dotyka głównie układu pokarmowego.
• Olejki przeciwzapalne: olejek eukaliptusowy, olejek bazyliowy, olejek lawendowy, olejek mirtowy, olejek pomarańczowy, olejek jodłowy, olejek cynamonowy, olejek jałowcowy, olejek czarnuszki siewnej, olejek czosnkowy.
  • Posiadają rozległe działanie przeciwzapalne.
• Olejki o właściwościach drażniących: olejek eukaliptusowy, olejek rozmarynowy, olejki terpentynowe, olejek gorczyczny
  • Rozszerzają naczynia krwionośne, drażnią bólowe i czuciowe zakończenia nerwów, wywołują stany zapalne oraz przekrwienia, ich działanie przyspiesza wytwarzanie przeciwciał w ustroju.

Naturalne leki

Olejki eteryczne posiadają szeroki zakres aktywności biologicznej wynikający z ich bogatego składu chemicznego. Olejki różnią się właściwościami oddziaływania na organizm, ze względu na poszczególne składniki dominujące, bądź kompleks związków działający synergistycznie.

Olejek lawendowy

Olejek ten pozyskiwany jest ze świeżych kwiatów lawendy szerokolistnej. Posiada niezwykle szerokie zastosowanie w aromaterapii, dodatkowo może być aplikowany bezpośrednio na skórę. Posiada działanie przeciwzapalne, antyseptyczne a wykorzystany do sporządzenia okładów na skórę znakomicie ułatwia i przyspiesza gojenie się ran, ukąszeń czy oparzeń.

Swoje zastosowanie odnajduje w medycynie prewencyjnej, gdyż wyróżnia się działaniem przeciwdepresyjnym i uspokajającym. Zaleca się stosowanie olejku podczas leczniczych kąpieli oraz masaży, w przypadku pacjentów z problemami dotyczącymi zaburzeń lękowych, depresji i bezsenności. Olejek łagodzi dolegliwości takie jak: bóle reumatyczne, mięśniowe, menstruacyjne oraz migreny.

Olejek różany

Drogocenny olejek różany powstaje wyłącznie z płatków kilku odmian jednego gatunku różny – Rosa damascena. Posiada właściwości psychomodelujące, dlatego też często wykorzystuje się go w leczeniu chorób psychicznych. Wykazuje działanie antyseptyczne w terapii zakażeń bakteryjnych i grzybicznych, opornych na działanie antybiotyków. Pobudza miesiączkę oraz działa rozkurczowo.

Olejek eukaliptusowy

Zapach eukaliptusa daje poczucie chłodu oraz świeżości, dlatego wykorzystuje się go do produkcji różnego rodzaju kosmetyków. Wyróżnia się działaniem przeciwgrzybicznym, przeciwzapalnym i antyseptycznym. Jest również doskonałym antidotum na spastyczne stany żołądka, problemy z trawieniem. W stanach przewlekłej apatii wykazuje działanie motywujące i pobudzające, działa przeciwbólowo szczególnie w stanach pooperacyjnych. 

Olejek rozmarynowy

Jest wytwarzany z gałązek i liści rośliny, należał do składników pierwszych europejskich perfum z XVI wieku – ,,Wody Królowej Węgier”. Jest olejkiem działającym pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy oraz wykazuje działanie silnie rewitalizujące. Stymuluje układ sercowo-naczyniowy przez co służy pacjentom z niedociśnieniem. Działa zapobiegawczo na retencję płynów w organizmie oraz doskonale uśmierza bóle o rozmaitym podłożu. Posiada bardzo silne właściwości antyseptyczne i przeciwzapalne, szczególnie skuteczny przy walce z patologiami skóry oraz górnych dróg oddechowych.

Olejek cytrynowy

Olejek pozyskiwany jest z skórki cytryny, wykazuje działanie antyseptyczne – szczególnie ważne podczas problemów infekcyjnych skóry. Łagodzi stany lękowe i wycisza podczas stanów apatii, w momencie słabości fizycznej wykazuje działanie pobudzające. Wykazuje działanie obniżające ciśnienie tętnicze.

Olejek melisowy

Jest popularnym olejkiem uspokajającym i nasennym. Może być stosowany w arytmiach ze względu na działanie chronotropowo ujemne. Łagodzi stany szoku, lęku, znajduje swe zastosowanie w leczeniu wysokiego ciśnienia, zaburzeniach gastrycznych oraz bólach menstruacyjnych.

Podsumowanie

Olejki eteryczne są niezwykłymi substancjami, które posiadają liczne właściwości terapeutyczne. Wykorzystanie olejków w masażu i zabiegach leczniczych może przynieść wiele korzyści, zarówno dla ciała, jak i umysłu. Od redukcji stresu i poprawy samopoczucia, po leczenie różnych dolegliwości fizycznych, olejki eteryczne są cennym narzędziem w terapii relaksacyjnej i zdrowotnej. Ponadto poznawanie podczas nauki aromaterapii różnych olejków eterycznych i ich właściwości terapeutycznych, nauka jak odpowiednio dobierać olejki do różnych rodzajów masażu, aby uzyskać najlepsze rezultaty oraz eksperymentowanie z różnymi kombinacjami zapachowymi, aby stworzyć unikalne doznania dla swoich klientów może być niesamowitą przygodą i pasją na całe życie.

FAQ

1. Czy olejki eteryczne mają jakieś skutki uboczne?

Olejki eteryczne są naturalnymi substancjami, ale należy z nimi obchodzić się ostrożnie. Niektóre olejki mogą powodować uczulenia lub podrażnienia skóry, dlatego zawsze należy wykonać test skórny przed użyciem. W przypadku jakichkolwiek reakcji alergicznych należy przerwać stosowanie olejków eterycznych i skonsultować się z lekarzem.

2. Czy mogę stosować olejki eteryczne w domu?

Tak, olejki eteryczne można stosować w domu. Można je dodawać do kąpieli, rozpylać w powietrzu za pomocą dyfuzora aromatycznego lub stosować w masażu. Ważne jest jednak, aby stosować je zgodnie z zaleceniami i unikać nadmiernej ilości, ponieważ są one bardzo skoncentrowane.

3. Czy olejki eteryczne są bezpieczne w czasie ciąży?

Niektóre olejki eteryczne mogą mieć działanie szkodliwe w czasie ciąży. Zawsze przed użyciem olejków eterycznych w tym okresie, należy skonsultować się z lekarzem lub aromaterapeutą specjalizującym się w ciąży.

4. Jakie olejki eteryczne są najlepsze do masażu relaksacyjnego?

Do masażu relaksacyjnego najlepiej sprawdzają się olejki o właściwościach uspokajających i relaksujących, takie jak lawenda, jaśmin, paczula czy geranium. Ich delikatny zapach wpływa kojąco na zmysły i pomaga w osiągnięciu stanu głębokiego relaksu.

5. Jak przechowywać olejki eteryczne?

Olejki eteryczne powinny być przechowywane w ciemnych buteleczkach zamykanych szczelnie, z dala od światła i ciepła. Ważne jest również, aby trzymać je poza zasięgiem dzieci, ponieważ mogą być szkodliwe przy spożyciu.

Źródła:

Matuszewska, Aromaterapia praktyczna, Białystok 2012.

Minczakowska, K. Klepacki, Z. Zdrojewicz – Rola aromaterapii w medycynie, Family Medicine & Primary Care Review 2014.

Nurzyńska-Wierdak – Terapeutyczne właściwości olejków eterycznych, Annales UMCS 2015.

Trevelyan, B. Booth, Medycyna niekonwencjonalna, Warszawa 1998.

Zielinski – Lecznica moc olejków eterycznych i aromaterapii, Białystok 2018.